“วัยเด็กตอนต้นหรือช่วงปฐมวัย” เป็นวัยที่มีอัตราการเจริญงอกงามและพัฒนาการในทุกๆ ด้านสูงที่สุด และเป็นวัยของการสร้างฐานบุคลิกภาพ ที่จะส่งผลสำคัญต่อบุคลิกภาพเมื่อโตขึ้น จึงเป็นวัยที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการปลูกฝังทักษะและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ เปรียบเสมือนเหล็กที่ยังร้อน ที่สามารถตีให้เป็นรูปทรงต่างๆ ตามที่ต้องการได้ง่าย ดังภาษิตตะวันตกที่ว่า “Strike while the iron is hot.” จึงขอเชิญชวนให้ทุกบ้าน หันมาสร้างอนุชนคนรุ่นใหม่ ด้วยการเลี้ยงดูบุตรหลานในช่วงปฐมวัย ให้เป็น "คนเต็มคน"
ในเวลาที่ผ่านมา กระทรวงศึกษาธิการ ได้กำหนดนโยบายในด้านการเผยแพร่ความรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับอาเซียน เพื่อสร้างความตระหนักและเตรียมความพร้อมของครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา นักเรียน นักศึกษาและประชาชน เพื่อก้าวสู่ประชาคมอาเซียนในปี 2558 ที่กำลังจะมาถึงในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้านี้ ตลอดจนกำหนดนโยบายด้านการพัฒนาศักยภาพของนักเรียน นักศึกษาและประชาชน ให้มีทักษะที่เหมาะสมเพื่อเตรียมความพร้อมสู่ประชาคมอาเซียน เช่น ความรู้ภาษาอังกฤษ ภาษาเพื่อนบ้าน เทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะและความชำนาญที่สอดคล้องกับการปรับตัวและเปลี่ยนแปลงทางอุตสาหกรรม
แต่พอได้ดูสถิติต่างๆ ของประเทศไทยเปรียบเทียบกับประเทศสมาชิกอาเซียนอื่นๆ ดังตัวอย่างในภาพข้างล่างแล้ว ก็น่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง เพราะชี้ว่า เด็ก เยาวชนและคนไทยทั่วไป จะอยู่ในฐานะเสียเปรียบคนในประเทศสมาชิกอาเชียนอื่นๆ เมื่อประชาคมอาเซียนมาถึง ถ้าหากมัวชะล่าใจไม่หาทางแก้ไขจุดอ่อนต่างๆ
ด้วย “คุณภาพของคนไทย” เป็นปัจจัยสำคัญที่สุด ที่จะช่วยให้ประเทศไทยสามารถให้ความร่วมมือและแข่งขันได้อย่างมีศักดิ์ศรี กับประเทศสมาชิกอื่นๆ ในประชาคมอาเซียน ผู้เขียนจึงขอเสนอทางเลือกทางรอดของประเทศไทยในเวทีอาเซียน นั่นก็คือ “การสร้างคนไทยให้เป็นคนคุณภาพ” โดย “การสร้างคนรุ่นใหม่ที่มีคุณภาพ” ขึ้นมา ซึ่งจะมีโอกาสทำได้สำเร็จกว่าการแก้ไขคนรุ่นเก่า ดังภาษิตไทยที่ว่า “ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก”
ไม้อ่อน ณ ที่นี้ หมายถึง “วัยเด็กตอนต้น หรือเด็กฐมวัย (Early Childhood)” ซึ่งอยู่ในช่วงอายุแรกเกิดถึง 6 ปี (การกำหนดอายุในแต่ละช่วงวัยในที่ต่างๆ มักไม่ค่อยตรงกัน) เนื่องจากเป็นวัยที่มีอัตราการเจริญงอกงามและพัฒนาการในทุกๆ ด้านสูงที่สุด และเป็นวัยของการสร้างฐานบุคลิกภาพ ที่จะส่งผลสำคัญต่อบุคลิกภาพเมื่อโตขึ้น จึงเป็นวัยที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการปลูกฝังทักษะและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ เปรียบเสมือนเหล็กที่ยังร้อน ที่สามารถตีให้เป็นรูปทรงต่างๆ ตามที่ต้องการได้ง่าย ดังภาษิตตะวันตกที่ว่า “Strike while the iron is hot.” อนึ่ง การได้รับการปูพื้นฐานที่ดีไปจากบ้าน จะทำให้สถานศึกษาซึ่งรับช่วงต่อในการพัฒนาอนุชน สามารถทำหน้าที่อย่างได้ผลมากขึ้น ดังคำคมของอริสโตเติ้ลปราชญ์ชาวกรีกที่ว่า “”Well begun is half done.”
สารสนเทศ (Information) ที่ผู้เขียนนำมาใช้ประกอบการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เกี่ยวกับการพัฒนาเด็กปฐมวัยให้เป็นคนเต็มคน มาจาก 2 แหล่งใหญ่ๆ แหล่งแรกคือ ประสบการณ์เชิงวิชาการของผู้เขียน ซึ่งมาจากการศึกษาอบรมหลักสูตรต่างๆ ด้านการพัฒนาเด็กปฐมวัย การก่อตั้งโปรแกรมวิชาการศึกษาปฐมวัย ในสังกัดคณะครุศาสตร์ สถาบันราชภัฏอุบลราชธานี (ณ ขณะนั้น) การผลิตครูปฐมวัย การเขียนตำราด้านพัฒนาการและการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัย และที่สำคัญที่สุด คือ การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) กับครูและผู้ปกครองของเด็กชั้นอนุบาลปีที่ 1 (อายุ 4-5 ปี) ในการพัฒนาเด็กปฐมวัยคู่ขนานกันไประหว่างบ้านกับโรงเรียน เป็นเวลา 2 ปี (รวมช่วงการศึกษานำร่อง การศึกษาเต็มรูป และการขยายผล) โดยได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจาก สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ
“กิจกรรมสร้างเสริมพัฒนาการเด็ก” จะเป็นกิจกรรมที่กำหนดหรือเสนอแนะให้ผู้ปกครองจัดให้กับเด็กในวันหยุดสุดสัปดาห์ ให้สอดคล้องกับหน่วยประสบการณ์ที่ครูจัดให้กับเด็กที่โรงเรียนในสัปดาห์ที่ผ่านมา อนึ่ง ในสารจะมีความรู้สำหรับผู้ปกครองชุด “การสอนลูกให้เป็นคนเก่ง ดี และมีความสุข” ฉบับละ 1 ตอน ดังตัวอย่าง เนื้อหาบางส่วนในตอนที่ 8 เล่านิทานให้ลูกฟัง ซึ่งจะบอกถึงประโยชน์ของการเล่านิทาน มีคำแนะนำวิธีการเลือกหนังสือนิทาน และวิธีการเล่านิทานที่จะช่วยให้เด็กได้รับทั้งความเพลิดเพลินและเกิดการเรียนรู้ตามจุดประสงค์ด้วย
สื่อวีดิทัศน์ที่ใช้มีหลายประเภท ได้แก่ เพลง นิทาน งานประดิษฐ์ เกมการแข่งขัน สารคดี และสถานการณ์จำลอง เป็นต้น ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ในบันทึกที่เกี่ยวข้อง เรื่อง “สอนลูกดูทีวี”…และ…“ดูรายการดีๆ จะเกิดคุณ”
โปรดติดตามตอนที่ 2 ที่จะกล่าวถึงสารสนเทศแหล่งที่สอง ที่ผู้เขียนจะนำมาใช้ประกอบการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เกี่ยวกับการเลี้ยงดูบุตรหลานจากช่วงปฐมวัยให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่สมบูรณ์ ซึ่งมาจากประสบการณ์ในชีวิตจริงของผู้เขียน ทั้งในบทบาทของการเป็น “ลูก” ที่กำพร้าพ่อมาตั้งแต่ช่วงปฐมวัย (อายุประมาณ 4 ปี) เคยกินข้าวกับต้มหัวหอมแดงจิ้มน้ำพริกอย่างเดียวเพราะความขัดสน ตั้งใจจะรับแม่ไปอยู่ด้วยหลังแม่เกษียณอายุราชการ เพื่อชดเชยที่มีโอกาสอยู่กับแม่น้อยมาก และจะได้ดูแลให้แม่ให้ได้สุขสบายบ้างหลังตรากตรำในการเลี้ยงดูลูกทั้งห้ามานาน แต่ก็ไม่มีโอกาสเพราะแม่ด่วนจากไปหลังเกษียณอายุราชการเพียงไม่กี่เดือน และในบทบาทของการเป็น “แม่” ที่ต้องเลี้ยงลูกกำพร้าสองคนมาตั้งแต่ช่วงปฐมวัย แม่ที่รักลูกสุดหัวใจ แต่ในด้านการกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงดูลูก มีทั้งที่ทำได้เหมาะสมก่อให้เกิดผลดี และที่ทำผิดพลาดไปก่อให้เกิดความเสียหาย ซึ่งจะนำมาเป็นอุทาหรณ์สำหรับกัลยาณมิตรในการดูแลบุตรหลาน ตั้งแต่อยู่ในครรภ์จนเติบใหญ่
บทความนี้คัดลอกมาจาก บทความของ ผศ.วิไล แพงศรี ที่นำเผยแพร่ทางเวป: https://www.gotoknow.org/posts/570253 สนใจโปรดเข้าไปใน link ที่ให้มาเพื่อติดตามผลงานซึ่งมีอยู่มากหลาย
| < ย้อนกลับ | ถัดไป > |
|---|
