หนังสือ Creative Schools : The Grassroots Revolution That's Transforming Educationให้นิยามคำว่า learning, education, training, และ school มีคำที่สะดุดใจผม คือ appetite for learning ที่มนุษย์เรามีมาโดยกำเนิด แต่กลับมีน้อยลงเมื่อเด็กเข้าโรงเรียน ดังนั้น เป้าหมายหลักของการปฏิรูปการศึกษาคือ การทำให้ความกระหาย ต่อการเรียนรู้ดำรงต่อเนื่องตลอดชีวิตไม่ถูกลดทอนโดยโรงเรียนหรือโดยการศึกษา

การศึกษาที่เลว คือการศึกษาที่ดับธรรมชาติความกระหายใคร่รู้ของมนุษย์ การศึกษาที่ดีคือการศึกษา ที่ดำรงธรรมชาติดังกล่าว หรือขยายให้กว้างขวางมั่นคงยิ่งขึ้น เป็นการศึกษาแห่งศตวรรษที่ ๒๑

เพราะศตวรรษที่ ๒๑ เป็นศตวรรษที่ผู้คนมีชีวิตอยู่กับการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วพลิกผัน คนที่จะมีชีวิตที่ดี มีความสุข ในยุตศตวรรษที่ ๒๑ คือคนที่เข้าร่วมขบวนการสร้างการเปลี่ยนแปลง เป็น “ผู้สร้างการเปลี่ยนแปลง” (change agent) ที่มีชีวิตของการเรียนรู้ และมีธรรมชาติของความกระหายใคร่รู้ เต็มเปี่ยมในหัวใจและพฤติกรรม

คนที่อยู่ในโลก แบบหยุดนิ่ง ไม่รับรู้และเรียนรู้การเปลี่ยนแปลง ไม่ปรับตัวให้ล้ำหน้าการเปลี่ยนแปลง จะมีชีวิตที่ยากลำบาก

การศึกษาที่ถูกต้อง ในศตวรรษที่ ๒๑ ต้องเอื้อให้เยาวชน ดำรงความกระหายใคร่เรียนรู้ และมีทักษะในการปรับตัว ผ่านการร่วมขบวนผู้นำการเปลี่ยนแปลง ตลอดชีวิต


วิจารณ์ พานิช

๑๕ มิ.ย. ๕๘