ชีวิตที่พอเพียง: ๒๐๒๑. ไปร่วมงานปรับเปลี่ยนการเรียนรู้ของมหาวิทยาลัยกรุงเทพ

มหาวิทยาลัยกรุงเทพ จัดการประชุม “CoP – Teaching # 8 การประยุกต์การปรับเปลี่ยนการเรียนรู้ ของมหาวิทยาลัยกรุงเทพ” ตอนบ่ายวันที่ ๑๖ ก.ย. ๕๖ และเชิญผมไปเป็นวิทยากรให้ความเห็น

ไปเห็นแล้วชื่นใจ ที่ได้เห็นความพยายามทั้งระดับมหาวิทยาลัย และคณาจารย์จำนวนหนึ่ง ดำเนินการเปลี่ยนรูปแบบการเรียนรู้ ไปเป็น Active Learning อย่างจริงจัง

หลังจบการประชุม นักศึกษาจากคณะนิเทศศาสตร์ปี ๒ มาสัมภาษณ์ว่า จากกิจกรรมนี้นักศึกษาได้อะไร

ทำให้ผมได้โอกาสคุยกับนักศึกษา และได้ตระหนักว่า ผมไม่มีโอกาสคุยเรื่อง Learning Reform กับนักศึกษาเลย ได้แต่คุยกับครูอาจารย์ ซึ่งก็เห็นด้วยบ้างไม่เห็นด้วยบ้าง และแม้แต่ที่เห็นด้วย ก็มักไม่ได้นำไปปฏิบัติ คือยังคงยึดติดกับการสอนแบบถ่ายทอดความรู้อยู่อย่างเดิม เพราะมันง่าย สะดวกต่อครู/อาจารย์

ผมบอกนักศึกษาว่า กิจกรรมเปลี่ยนรูปแบบการเรียนรู้นี้ ทั้งหมดทำเพื่อนักศึกษา เพราะอนาคตข้างหน้าเมื่อนักศึกษาจบออกไปทำงานและดำรงชีวิต ไม่มีใครรู้ว่า โลกในอนาคต ๑๐ - ๒๐ - - ๕๐ ปีข้างหน้าจะเป็นอย่างไร เรารู้แต่ว่ามันจะไม่เหมือนในปัจจุบัน ดังนั้น เนื้อความรู้ที่เรียนจากมหาวิทยาลัย ในปัจจุบัน ส่วนใหญ่จะใช้ไม่ได้ในอนาคต นักศึกษาจึงต้องเรียนรู้เพื่อเตรียมตัวไปเผชิญชีวิตที่ไม่แน่นอน ในอนาคต โดยการเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนให้ครบด้าน ไม่ใช่แค่เรียนวิชา คือต้องเรียนให้ได้ทักษะด้านพัฒนาการ เชิงอารมณ์ เชิงสังคม เชิงจิตวิญญาณ และด้านกายภาพ ไปพร้อมๆ กัน การเรียนรู้เพื่อให้ได้ผลพัฒนาการ อย่างบูรณาการ ทำไม่ได้โดยการฟังเล็กเชอร์ ต้องเรียนโดยการลงมือทำ ทำแล้วคิดไตร่ตรองเอง และไตร่ตรองร่วมกับเพื่อนๆ โดยอาจารย์คอยโค้ช คำว่าไตร่ตรองนี้ ภาษาอังกฤษว่า reflection ภาษา KM ว่า AAR (After Action Review) ภาษาพระว่า โยนิโสมนสิการ

ผมให้คำแนะนำแก่คณาจารย์จำนวนประมาณ ๕๐ คนที่มาประชุมว่า Active Learning โดยตัวของมันเอง ไม่ได้ทำให้เกิดการเรียนรู้แบบรู้จริงเสมอไป จะให้เกิดการเรียนรู้แบบรู้จริง การเรียนแบบลงมือทำต้องตามด้วย reflection ๓ แบบ

๑. Self reflection ทำโดย นศ. แต่ละคนเขียนบันทึกการเรียนรู้ของตนเองทุกวัน หรืออย่างน้อยสัปดาห์ละ ๑ - ๒ ครั้ง ว่าที่ทำกิจกรรมนั้นๆ ตนเองหวังได้ประโยชน์ อะไรบ้าง เมื่อทำแล้วส่วนไหนได้มากกว่าที่ตั้งเป้าหมายไว้ เพราะอะไร ส่วนไหนยังไม่ค่อยได้ เพราะอะไร คิดจะปรับปรุงวิธีการอย่างไรบ้าง เพราะอะไร จะเอาความรู้ที่ได้ส่วนไหน ไปใช้ประโยชน์ในอนาคต สิ่งที่ได้เรียนรู้อธิบายทฤษฎี ก, ทฤษฎี ข อย่างไรบ้าง ฯลฯ

จะยิ่งดี หากให้ นศ. เขียนบันทึกออกแบ่งปันกับเพื่อนๆ ทาง โซเชี่ยล มีเดีย เพื่อจะได้เรียนรู้มุมมอง และประสบการณ์ที่แตกต่างของเพื่อนๆ และจะยิ่งดีขึ้นไปอีก หากอาจารย์เข้าไปอ่าน และเลือกบันทึกเด่นประจำสัปดาห์ ๓ บันทึก บอกให้ นศ. ช่วยกันบอกว่า บันทึกเหล่านั้นดีอย่างไร เพื่อจะได้เรียนรู้วิธีเขียนบันทึก reflective journal ที่ดี

๒ การเรียนรายงานผลงานของทีม และนำเสนอต่อชั้นเรียน โดยอาจไม่นำเสนอเป็น presentation ก็ได้ เช่นเสนอเป็นละคร เป็นหนังสั้น

๓ การทำ AAR ในชั้นเรียน หลังจากจบวิชานั้น หรือจบตอน

วิจารณ์ พานิช

๑๗ ก.ย. ๕๖