บ่ายวันที่ ๖ มีนาคม ๒๕๕๗ มีการประชุมคณะกรรมการชี้ทิศทาง โครงการจัดตั้งสถาบันวิจัยระบบการเรียนรู้ ที่ ทีดีอาร์ไอ   ผมได้รับความรู้เรื่องพฤติกรรมในระบบบริหารการศึกษาของประเทศไทย     ที่ทำให้ผมเขียนบันทึกนี้

ผมได้รับฟังว่า ผู้บริหารของหน่วยงานเดียวกันไม่เคยคุยปรึกษาหารือเพื่อประสานงานกันเลย    ไมมีการประสานงาน ภายในหน่วยงานเดียวกัน และข้ามหน่วยงาน    คำว่าหน่วยงานในที่นี้หมายถึง ๕ แท่งในกระทรวงศึกษาธิการ และหน่วยงานอิสระ ด้านการศึกษา

ผมจึงบอกตัวเองว่า    หน่วยงานด้านการศึกษาทำงานในหน้าที่ของตนไม่สำเร็จ     เพราะมี independence  โดยไม่มี inter-dependence

ระบบการศึกษา เป็นระบบที่ซับซ้อน    และต้องมีพลวัตสูง เป็นธรรมชาติ     นี่คือ complex-adaptive system ซึ่งจะต้องมีคุณสมบัติที่ส่วนประกอบย่อย ต้อมมีคุณสมบัติ หรือพฤติกรรม independent ต่อกัน    แต่ก็มี inter-dependence ต่อกัน    แต่ระบบบริหารการศึกษาไทย ขาด inter-dependence    จึงเป็นระบบที่แยกกันทำงาน เป็นเสี่ยงๆ (fragmented)     จึงเป็นธรรมดา ที่จะไม่สามารถบริหารให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาที่มีคุณภาพสูงได้

แต่ยังมียิ่งกว่านั้น    อดีตผู้บริหารระดับสูงมาก บอกว่า     ในกระทรวงศึกษาธิการ การเมืองล้วงลึกมาก     จนฝ่ายบริหารไม่สามารถบริหารเพื่อผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาได้     ท่านผู้อ่านคงจะเข้าใจนะครับว่า การเมืองล้วงลึกเพื่ออะไร

ผมจึงเล่าให้ที่ประชุมว่า ผมตีความว่า รัฐบาลชุดที่กำลังรักษาการอยู่ในปัจจุบัน แต่งตั้งข้าราชการระดับสูง ที่เป็นคนที่ “สนองนโยบาย” ได้    ซึ่งหมายความว่า เข้าใจขั้นตอนของระบบราชการพอที่จะช่วยเอื้อให้เงินงบประมาณไหลไป ณ จุดที่นักการเมืองต้องการได้    โดยไม่ทักท้วงว่ามันไหลไปเข้ากระเป๋าใคร    ส่วนเรื่องความสามารถในการทำงานให้บรรลุผลจริงๆ นักการเมืองในรัฐบาลนี้ไม่ใส่ใจ

ผมเข้าใจประเด็นนี้ สมัยที่ผมทำหน้าที่ประธาน กกอ.    เมื่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในสมัยนั้น (คือนายวรวัจน์) แต่งตั้งคนมาเป็นเลขาธิการ กกอ.    ผมก็เข้าใจวิธีเลือกคนทันที และผมส่งใบลาออกจากประธาน กกอ. ทันที

ระบบการศึกษาไทย เน่าเฟะจากการเข้าไปแสวงประโยชน์โดยนักการเมืองที่ไร้คุณธรรม     ทำลายระบบการทำงานเพื่อ ผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาไปจนเกือบหมดสิ้น

ในการดำเนินการฟื้นฟูบูรณะประเทศไทยครั้งใหญ่ ที่เรียกว่าปฏิรูปประเทศไทย     ที่กำลังจะเกิดขึ้นในเร็วๆ นี้     การปฏิรูประบบการศึกษา เป็นเรื่องในลำดับความสำคัญต้นๆ     ต้องการการปฏิรูปในระดับ ยุบกระทรวงศึกษาธิการ    เพื่อกวาดล้างระบบชั่วร้ายและระบบที่ผิดพลาด ที่หมักหมมมานาน

๖ มี.ค. ๕๗

บันทึกนี้เขียนที่ GotoKnow โดย Prof. Vicharn Panich