กระบวนทัศน์ทางสังคมในประเทศไทย (และในทุกสังคม) มีส่วนที่ผิด ล้าหลังหรือตกยุคมากมาย  ที่ร้ายที่สุดน่าจะได้แก่กระบวนทัศน์ทางการศึกษา หรือการเรียนรู้  ที่แทนที่จะมองว่า การศึกษาคือการฝึกฝนตนเองให้สามารถมีชีวิตที่ดี ตามคำสอนของพระพรหมคุณาภรณ์ เรื่อง  ฝึกคนเริ่มต้นที่ไหน กลับมองว่าการศึกษาในมุมที่แคบ คือ เพื่อให้ได้ใบรับรองคุณวุฒิ  เน้นศึกษาเพื่อสนองความต้องการ ตามความเร่งเร้าของกิเลส  ไม่รู้เท่าทันกิเลส

คนไทยส่วนใหญ่จึงมุ่งให้ลูก “เรียนวิชา” เป็นสำคัญ  หรือเป็นหลักใหญ่  ไม่มองว่าการศึกษา ที่มีคุณค่าที่แท้จริง ไม่ใช่วิชาความรู้  แต่อยู่ที่การฝึกฝนให้มีทักษะสำคัญในการดำรงชีวิต  โดยที่ตัวสาระวิชา เป็นเพียงส่วนเดียว

การวัดผลของการศึกษาไทยในปัจจุบัน วัดด้านเดียวคือ ด้านวิชา  ในขณะที่ท่านเจ้าคุณฯ บอกว่าการวัดพัฒนาการของคนจากคติทางพุทธมี ๔ ด้าน คือ ภาวนา ๔ ได้แก่ กายภาวนา  ศีลภาวนา  สมาธิปัญญา  และ ปัญญาภาวนา  และคติทางการศึกษาที่แท้จริงวัดที่พัฒนาการ ๕ ด้าน คือ ด้านกาย  ด้านอารมณ์  ด้านสังคม  ด้านจิตวิญญาณ  และด้านปัญญา

เราจะเห็นว่า การศึกษาไทยในปัจจุบันกำลังพาเด็กไทย (และสังคมไทย) ดิ่งลงเหว  คือไปสู่ชีวิตที่ไม่ดี ไม่มีความสุข ไม่มีความมั่นคงในชีวิต   เราเห็นวัยรุ่นไทยจำนวนมากเสียคน เสียอนาคต ไปต่อหน้าต่อตา  ยกเว้นกลุ่มคนที่มีฐานะดี (ผมเป็นคนหนึ่งในนั้น)  เราควรช่วยป้องกันวัยรุ่นลูกหลานของเราจากพิษภัยทางสังคม  และช่วยให้สังคมไทยดีกว่านี้ได้ หากระบบการศึกษาเดินไปในทิศทางที่ถูกต้อง

การศึกษาที่มุ่งแต่สอนวิชา  เป็นการศึกษาที่ล้าหลัง สำหรับศตวรรษที่ ๒๑  ที่โลกกำลังอบอวล ไปด้วยลัทธิทุนนิยมบริโภคนิยม กำไรเป็นใหญ่เหนือความสุขของผู้คน  คนที่จะมีความสุขในโลกเช่นนี้ได้ ต้องได้รับการศึกษาแบบฝึกฝนให้ทนสิ่งเร้า ด้วยความสุขระยะสั้น ตามมาด้วยความทุกข์ระยะยาว  หรือความทุกข์เพราะวางท่าที วางระบบชีวิตผิด  เนื่องจากไม่รู้เท่าทัน

วิจารณ์ พานิช

๓ เม.ย. ๕๖

คัดลอกจาก http://www.gotoknow.org/posts/538050