รศ. ดร. อรทัย อาจอ่ำ แห่งสถาบันวิจัยประชากรและสังคม ส่งรายงานผลการวิจัยเรื่อง การสร้างเสริมพลังอำนาจชุมชนชาวนา และผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นผ่านกระบวนทัศน์ใหม่ทางการวิจัย : ประสบการณ์จากอำเภอขุขันธ์ ศรีสะเกษ มาให้ ผมอ่านแล้วเห็นตัวอย่างนักวิชาการสายสังคมศาสตร์ ที่ลงทำงานวิจัยในพื้นที่ เพื่อร่วมสร้างเสริมพลังอำนาจ ความมั่นใจตนเอง ของชุมชนในชนบท
รายงานดังกล่าว อ่านได้ ที่นี่
ดร. อรทัย ยังเผยแพร่ผลงานในที่ต่างๆ เพื่อสร้างวาทกรรมการเสริมพลังอำนาจ (empowerment) ต่อชุมชนชาวนา อย่างสม่ำเสมอต่อเนื่อง ดัง ตัวอย่างนี้
อ่านแล้วผมตรึกตรองว่า นี่คืองานวิชาการสายรับใช้สังคม ใช่หรือไม่ คำตอบคือจะว่าใช่ก็ใช่ จะว่าเป็นงานวิชาการสายวิชาการแท้ก็ใช่ แล้วแต่จะเสนอให้ประเมินในมุมใด
หากจะเสนอเป็นผลงานวิชาการสายรับใช้สังคม การประเมินต้องเน้นวัดที่ผลกระทบต่อความมั่นใจตนเองของคนในชุมชน วัดอย่างไรผมไม่ทราบ รู้แต่ว่า นั่นคือโจทย์วิจัยสำคัญ ที่ สกอ. ควรร่วมกับ สกว. ประกาศให้ทุนสนับสนุนการวิจัยเพิ่อหาวิธีวัด
หากจะเสนอเป็นผลงานสายวิชาการแท้ การประเมินต้องวัดตามวิธีการประเมินผลงานวิชาการตามปกติ คือดูที่นวภาพ (novelty) ทางวิชาการ, ความแม่นยำน่าเชื่อถือ, และเมื่อเผยแพร่แล้ว ได้รับการยอมรับอ้างอิงในวงการวิชาการด้านนั้นๆ, และเกณฑ์อื่นๆ ที่มีปรากฎชัดเจนตามที่ กพอ. กำหนด
เขียนบันทึกนี้แล้ว ทำให้นึกออกว่า ผลงานวิชาการสายรับใช้สังคม จะเห็นผลกระทบแท้จริง ต้องทำต่อเนื่องยาวนาน จึงต้องทำงานแบบเป็นโปรแกรม ไม่ใช่แบบเป็นโปรเจ็คท์
วิจารณ์ พานิช
๑๘ พ.ย. ๕๖