Thaiihdc.org

ธุรกิจท่องเที่ยวแบบยั่งยืน

ธุรกิจท่องเที่ยวเป็นธุรกิจที่กว้างมาก เกี่ยวข้องกับคนเป็นจำนวนมาก ประเทศไทยโชคดีที่มีทรัพยากรด้านการท่องเที่ยวเป็นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติ อันได้แก่ ป่า เขา ทะเล  แม่น้ำ สถานที่ทางประวัติศาสตร์  ศิลปะและวัฒนธรรมชีวิตความเป็นอยู่และอารยะธรรมของชุมชนต่างๆ  ล้วนเป็นสิ่งดึงดูดให้นักท่องเที่ยวจากทั่วโลกได้มาสัมผัสกับสิ่งที่ล้ำค่าเหล่านี้

นักท่องเที่ยวทั่วโลกต่างยอมรับว่าประเทศไทยเป็นสวรรค์ของพวกเขา เรามีธรรมชาติที่สวยงาม หาดทรายขาว ทะเลสวย อากาศดี ค่าใช้จ่ายถูก ช่วงเดือนธันวาคมจนถึงเดือนมีนาคมนักท่องเที่ยวจากประเทศแถบยุโรป ต่างหนีหนาวจากประเทศของเขาเพื่อมาพักผ่อนที่ประเทศไทย เพราะอากาศที่ประเทศไทยอบอุ่นดีกว่าประเทศของเขาที่มีอากาศหนาวมาก แถมบางแห่งมีหิมะตก จนไม่สามารถออกจากบ้านได้ และที่สำคัญที่สุดคือค่าใช้จ่ายต่ำกว่าที่เขาอยู่ที่บ้านของเขาเอง  ดังนั้นในช่วงดังกว่านักท่องเที่ยวจากยุโรปจึงแห่กันมาประเทศไทยเป็นจำนวนมาก นักท่องเที่ยวเหล่านี้จะอยู่ในประเทศไทยอย่างน้อย ๒ อาทิตย์ จะเดินทางไปเที่ยวทางภาคกลาง และทางเหนือก่อนและจะลงใต้เพื่อพักผ่อนตามชายหาด ก่อนเดินทางกลับประเทศของเขา

มีนักท่องเที่ยวอีกกลุ่มหนึ่งที่เป็นพวกหนุ่มโสด ทั้งหลายที่รู้จักประเทศไทยเป็นอย่างดีมาประเทศไทยทุกปีจนนับครั้งไม่ถ้วน พวกนี้มักจะพักอยู่แถวถนน นานา ที่กรุงเทพ หรือไม่ก็พักอยู่ที่พัทยา พวกนี้จะมาพักอยู่ที่ประเทศไทยปีละไม่ต่ำกว่า ๓ เดือน บางคนก็ซื้อ บ้านพัก หรือคอนโดไว้เลย โดยใช้ชื่อของผู้หญิงไทยที่เป็นภรรยาหรือแฟนของนักท่องเที่ยวเหล่านั้น นักท่องเที่ยวกลุ่มนี้ส่วนมากไม่ได้ไปเที่ยวที่ไหน วันๆก็อยู่แถวบาร์เบียร์ หรือชายหาด

นักท่องเที่ยวแต่ละประเทศต่างมีจุดมุ่งหมายที่แตกต่างกัน ดังนั้นเราจึงจำเป็นต้องรู้จักนักท่องเที่ยวของแต่ละประเทศเพื่อที่จะได้เสนอบริการให้ถูกต้องตามความต้องการของนักท่องเที่ยวเหล่านั้น แต่ในบางครั้งการท่องเที่ยวก็ถูกผลประโยชน์เข้ามาปิดกั้นการให้บริการที่ดีแก่นักท่องเที่ยว โดยผู้ประกอบการบางรายเห็นแก่ผลประโยชน์ของตัวเองเป็นหลักโดยหากินกับนักท่องเที่ยวในทางที่ผิดโดยไม่คำนึงถึงผลเสียหายของประเทศชาติ และจรรยาบรรณของอาชีพ

รัฐบาลได้เสียเงินไปเป็นจำนวนมากเพื่อพัฒนาให้ประเทศไทยเป็นประเทศศูนย์กลางของการท่องเที่ยวแถบเอเชียตะวันออก แต่ก็มีผู้ประกอบการเป็นจำนวนไม่น้อยที่ทำลายภาพพจน์อันดีงามของประเทศไทย ต่างเห็นแก่ผลประโยชน์ของตัวโดยการร่วมมือกับคู่ค้าต่างประเทศใช้ประเทศไทยเป็นสถานที่ต้มตุ่นนักท่องเที่ยวเหล่านั้น

ธุรกิจท่องเที่ยวเป็นธุรกิจการให้บริการเกี่ยวกับการเดินทางท่องเที่ยว มีคนไทยจำนวนไม่มากนักที่เข้าใจธุรกิจการท่องเที่ยวอย่างแท้จริง ธุรกิจท่องเที่ยวเป็นธุรกิจที่ละเอียดอ่อนมาก เกี่ยวข้องกับทุกสิ่งในชีวิตประจำวัน  ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้นต่างกระทบกับธุรกิจท่องเที่ยวไม่มากก็น้อย 

ธุรกิจท่องเที่ยวที่ทำกันอยู่ในปัจจุบันล้วนทำกันแบบตามน้ำ กินแต่ของเก่า ผมเสียดายเป็นอย่างมากที่ประเทศไทยมีทรัพยากรด้านการท่องเที่ยวที่อุดมสมบูรณ์ไม่แพ้ประเทศใดในโลก ขาดผู้จัดการที่รู้จริง ทำให้การท่องเที่ยวของเราตกต่ำลงไปเลื่อยๆ ผลประโยชน์ไปตกอยู่ในมือของคนเพียงกลุ่มเดียว แทนที่จะไปตกอยู่ในมือของคนไทยทั้งประเทศ เพราะทรัพยากรด้านการท่องเที่ยวล้วนเป็นทรัพยากรของแผ่นดิน ควรจะต้องตกไปอยู่ในมือของคนไทยโดยรวม

ยังไม่สายเกินไปครับ ขอให้ผู้ที่มีความรับผิดชอบภาครัฐหันมาให้ความสนใจและศึกษาให้เข้าใจถึงธุรกิจท่องเที่ยวอย่างแท้จริง  ดึงทุกส่วนให้มีส่วนร่วม ไม่ว่าจะเป็นนักวิชาการ สถาบันการศึกษา  ผู้ประกอบการธุรกิจการท่องเที่ยว ทั้งเจ้าของกิจการ และลูกจ้างผู้ประกอบอาชีพด้านการท่องเที่ยวทั้งหลาย ผู้เกี่ยวข้องในพื้นที่ และประชาชนทั่วไปที่เกี่ยวข้อง  ทุกคนจะต้องหันหน้าเข้าหากัน จะต้องทำความเข้าใจและเรียนรู้เรื่องธุรกิจการท่องเที่ยวแบบถาวร และยั่งยืน ทุกคนจะต้องปรับที่ตัวเองก่อนและหันมาช่วยกันปรับแนวทางการประกอบธุรกิจในภาพรวมให้มองถึงผลระยะยาวที่ทำให้ประชาชนคนไทยได้ประโยชน์จากธุรกิจการท่องเที่ยว ดึงทุกส่วนให้มีส่วนร่วมและคิดถึงผลประโยชน์ร่วมและใช้นโยบายเศรษฐกิจพอเพียง

ผู้ประกอบธุรกิจนำเที่ยวต้องปรับกลยุทธ์ใหม่ จะมัวแต่วิ่งแย่งลูกค้ากันเอง และไม่พัฒนาโปรแกรมนำเที่ยวและการให้บริการอย่างเช่นปัจจุบันไม่ได้ ท่านต้องมีการลงทุนด้านทรัพยากรมนุษย์อย่างแท้จริง ธุรกิจบริการเป็นธุรกิจที่ต้องอาศัยมนุษย์มากที่สุด การบริการต้องมาจากใจ และความรู้ในทักษะของแต่ละงาน อย่าคิดแบบเก่าๆที่ไม่กล้าลงทุนด้านทรัพยากรมนุษย์เพราะกลัวว่าลงทุนไปแล้วไม่สามารถควบคุมได้ การลงทุนด้านทรัพยากรมนุษย์ ท่านต้องลงทุนด้วยความจริงใจ เพราะความจริงใจเท่านั้นที่จะยึดเหนี่ยวและเอาชนะความจงรักภักดีของมนุษย์ได้

นักวิชาการและผู้ประกอบการควรจะหันมาจับเข่าคุยกัน และช่วยกันให้ความรู้และแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกันเพื่อให้ได้แนวทางที่สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง สถาบันการศึกษาเป็นส่วนสำคัญที่จะต้องร่วมมือกับผู้ประกอบการธุรกิจอย่างแท้จริงในการพัฒนาและผลิตทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพสู่สังคม ไม่ใช่เน้นผลทางธุรกิจของสถาบันการศึกษาเพียงอย่างเดียว

ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบภาครัฐ ต้องเปิดใจกว้างไม่ทำตัวเป็นนาย  พยายามศึกษาหาความรู้และทำความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง เป็นผู้ประสานที่ดี เปิดกว้างให้มีการเสนอแนวทางจากผู้เกี่ยวข้องทุกส่วน วางตัวเป็นกลาง และดำเนินการอย่างรอบครอบ คำนึงถึงเป้าหมายหลัก ให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนภาคเอกชนที่ประกอบธุรกิจที่อยู่ในกรอบและสร้างสรรค์ และกำจัดผู้ประกอบธุรกิจที่ไม่ดีทำธุรกิจแบบแอบแฝง ทำลายชื่อเสียงของประเทศชาติ

ภาครัฐต้องเน้นด้านการสร้างบุคลากรด้านการท่องเที่ยวที่มีคุณภาพ และต้องมีกรอบเรื่องรายได้ที่เหมาะสม ไม่ใช่ทำแบบที่ผ่านมา สร้างมาตรฐานบุคลากรแต่ไม่มีการกำหนดรายได้ที่เหมาะสม เช่นเมื่อมีปัญหาเรื่องนักท่องเที่ยวถูกทิ้งหรือไม่ได้รับการบริการที่ดีก็โทษว่ามัคคุเทศก์ไม่ดี มัคคุเทศก์มีปัญหา และพยายามตั้งมาตรฐานของมัคคุเทศก์ให้สูง แต่ไม่เคยคิดว่าปัญหาจริงๆอญุ่ที่เจ้าของผู้ประกอบการธุรกิจ ไม่จ้างมัคคุเทศก์เป็นพนักงานประจำ มัคคุเทศก์ไม่มีเงินเดือนประจำ ดังนั้นไม่ว่ามัคคุเทศก์จะได้รับการเรียนรู้และมีมาตรฐานดีอย่างไรก็ตาม มัคคุเทศก์ก็อยู่ไม่ได้เพราะไม่มีรายได้ประจำ ไม่มีความมั่นคงในอาชีพ เราต้องสูญเสียบุคลากรที่ดีๆและมีความสามารถด้านธุรกิจการท่องเที่ยวไปเป็นจำนวนมากจากปัจจัยดังกล่าว

ม.ล.ชาญโชติ ชมพูนุท

๒๖ มีนาคม ๒๕๔๙

เรียนรู้เรื่องเงิน กรณีศึกษา บริษัท Promotion Travel

 ผมได้รับเชิญไปบริหารบริษัทท่องเที่ยวแห่งหนึ่งที่มีชื่อเสียงทำทัวร์ไปประเทศอินเดีย ตามลอยพระพุทธศาสนา แต่เมื่อผมเข้าไปบริหาร เจ้าของไม่ได้ทำตามสัญญา และมีแนวโน้นว่าถ้าอยู่ต่อไปอาจจะมีปัญหาด้านเงินทอง ผมจึงลาออก และกำลังเจรจาต่อรองกับอีกบริษัท ทำให้เจ้าของบริษัทที่ผมเพิ่งเข้าไปบริหาร ลงประกาศในหนังสือพิมพ์ว่าผมไม่ได้ทำงานกับเขาแล้วและไม่รับผิดชอบใดๆทั้งสิ้น   ลูกค้าที่ซื้อตั๋วเครื่องบินกับผมที่รู้จักผมดี เห็นว่าผมถูกรังแก จึงรวมตัวกันเปิดบริษัทโปรโมชั่นทราเวิลโดยให้ผมเป็นกรรมการผู้จัดการและให้หุ้นลมกับผม

บริษัท Promotion Travel เป็นบริษัทร่วมทุนของนักธุรกิจ ข้าราชการ และ ผู้บริหารองค์กรระดับชาติ  ทุนจดทะเบียน 3 แสน บาท ผู้ถือหุ้นชำระเงินเต็ม 100 %   เปิดให้บริการขายตั๋วเครื่องบิน และให้บริการจัดนำเที่ยวในประเทศและต่างประเทศ เช่าพื้นที่ในร้านขายโคมไฟฟ้า บนถนนสุขุมวิทย์ เป็นสำนักงาน    เปิดบริษัทครั้งแรกมีพนักงานรวมทั้งผม 5 คน ไม่ได้จ้างพนักงานบัญชีโดยตรง ทำการลงบัญชีแบบรับมาจ่ายไป ไม่มีใครเข้าใจเรื่องระบบบัญชี เปิดบัญชีธนาคารสองบัญชี เป็นบัญชีเข้าหนึ่งบัญชีและบัญชีจ่ายอีกหนึ่งบัญชี  หุ้นส่วนที่เป็นผู้ให้เช่าสถานที่ เป็นผู้เซ็นต์เช็คร่วมกับผม บริษัทเจริญรุ่งเรื่องและมียอดรายรับสูงมาก เพียงหกเดือนก็มีเงินสดหมุนเวียนมากกว่า 3 ล้านบาท รายได้ส่วนมากมาจากค่านายหน้าจากการขายตั๋วเครื่องบิน ประมาณ 5% เมื่อหักค่าใช้จ่ายแล้วก็ไม่เหลือกำไรเท่าใด เมื่อมีลูกค้ามากขึ้นก็ต้องเพิ่มพนักงาน ทำให้สำนักงานที่แบ่งเช่าเล็กไป จึงได้ย้ายสำนักงานไปอยู่ที่ ตึกอื้อจือเหลียง งานเข้ามาก และขยายตัวแบบก้าวกระโดด ทั้งด้านการขายตั๋วเครื่องบินและบริการนำเที่ยว  เนื่องจากผมไม่มีความรู้เรื่องการบริหารเงิน จึงไม่มีการทำแผนด้านการเงิน เงินสดหมุนเวียนจำนวนมากไม่ได้นำมาใช้ประโยชน์ ผู้จัดการธนาคารแนะให้ทำ OD ก็ไม่ทำเพราะเข้าใจว่าถ้าบัญชีเป็นตัวดำแสดงว่ามีฐานะการเงินมั่นคง เรื่องอะไรต้องไปเปิดบัญชี OD

จุดเบี่ยงเบนเริ่มเมื่อผมได้รับเช็คเด้งจากลูกค้าประจำรายหนึ่งเป็นจำนวน 3 แสนบาท และลูกค้ารายนั้นถูกจับอยู่ที่ต่างประเทศ ด้วยความไม่รู้ด้านการเงิน จึงทำให้กลัวและคิดแบบตรงๆว่า บริษัทจดทะเบียน 3 แสนบาท และไม่สามารถเก็บเงินจากลูกหนี้ 3 แสนบาท กำไรสะสมก็มีไม่ถึง 3 แสนบาท และเมื่อถึงกำหนดจะต้องจ่ายค่าตั๋วเครื่องบินของลูกค้าจำนวน 3 แสนบาทจะเอาจากไหน ทั้งๆที่ขณะนั้นมีเงินสดหมุนเวียนอยู่เป็นจำนวนมาก ทำให้ตัดสินใจทำงานที่เสี่ยง เพื่อหวังว่างานใหม่สามารถทำกำไรได้มาก เพื่อนำมาทดแทนกับหนี้สูญ

พบเรือขนสินค้าดัดแปลงเป็นเรื่องท่องเที่ยว ที่เจ้าของเรือจอดทิ้งไว้เฉยๆ จึงได้นำเสนอโครงการท่องเที่ยวทางเรือล่องแม่น้ำเจ้าพระยา เป็นประจำทุกวัน ตั้งแต่เวลา 18.00-22.00 น กับเจ้าของเรือ โดยใช้เรือดังกล่าว ทางเจ้าของเรือดูแลจัดการเรื่องการเดินเรือ ส่วนบริษัทโปรโมชั่น ดูแลเรื่องการจัดการบริการทั้งหมด รับผิดชอบค่าใช้จ่ายพนักงานบริการบนเรือ ค่าจ้างนักดนตรี ค่าการตลาด โดยทางเจ้าของเรือได้ส่วนแบ่งจากการหักค่าใช้จ่ายโดยตรง 60% และทางบริษัทโปรโมชั่นทราเวิล ได้ส่วนแบ่ง 40% ที่เหลือ เรือจุผู้โดยสารได้ 350 คน ต้นทุนอยู่ที่ 80 คน การเปิดโครงการยิ่งใหญ่มาก เป็นโปรแกรมท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมมาก ออกเดินทางจากท่าเรือที่เป็นที่ตั้งของโรงแรมแม่น้ำปัจจุบัน ลงใต้ผ่านคลองเตยไปจนถึงปากน้ำ ระหว่างทางชมวิวสองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา  ชมพระอาทิตย์ตก ฟังเพลิงจากวงดนตรีที่ชั้นดาดฟ้าของเรือ ประมาณ 19.00 น รับประทานอาหารค่ำและชมการแสดงรำไทยจากนักศึกษาวิทยาลัยนาถศิลป์ ที่ชั้นสอง  20.00 น ลงเต้นรำและฟังเพลงบรรยากาศ night club ชั้นใต้ท้องเรือจนเรือเทียบท่าเวลาประมาณ 22.00 น

โปรแกรมท่องเที่ยวดังกล่าวโด่งดังมากเป็นที่สนใจของคนไทยและนักท่องเที่ยวต่างชาติ เนื่องจากเราเปิดให้บริการทุกวัน ไม่มีวันหยุด จุดคุ้มทุนอยู่ที่ 80 คน บางวันเรามีผู้โดยสารไม่ถึง 80 คนเราก็ขาดทุน ส่วนมากจะได้ผู้โดยสารเต็มในวันศุกร์และวันเสาร์ พนักงานหลักเป็นพนักงานเก่าทั้งหมด มีการจ้างพนักงานบริการอาหารและเครื่องดื่ม นักดนตรีและนักแสด เพิ่ม พนักงานทุกคนทำงานด้วยใจรัก ช่วงเช้าทำงานในสำนักงาน ช่วงเย็นให้บริการในเรือ ทำให้การขายตั๋วเครื่องบินและการจัดนำเที่ยวอื่นๆต้องลดลง  ธุรกิจใหญ่โตและต้องใช้เงินทุนสูง แต่เราไม่มีการเพิ่มทุน ใช้เงินหมุนเวียนที่ได้จากการขายตั๋วเครื่องบินมาใช้จ่ายในการจ้างนักดนตรีและนักแสดง เมื่อโปรแกรมท่องเที่ยวเป็นที่รู้จักและกำลังจะไปได้สวย เจ้าของเรือก็ไม่ปฏิบัติตามสัญญา นำเรือไปให้คนอื่นเช่าและสวมรอยโปรแกรมของเรา เจ้าของเรือเอาค่าเช่าเรือคนเดียว แต่เราต้องเสียค่าจ้างนักดนตรีและนักร้อง ตลอดจนนักแสดง และแถมเสียชื่อสียงเพราะลูกค้าที่เคยไปกับเราได้แนะนำลูกค้าอื่นไปเที่ยวกับเราแต่กลับไปเจอการสวมรอยจากคนอื่น ทำตามโปรแกรมของเราใช้เรือลำเดียวกับเรา แต่โปรแกมในเรือเป็นโปรแกรมโชว์ลามกและเล่นการพนันแทน ครั้งแรกที่เจ้าของเรือนำไปให้คนอื่นเช่าอ้างว่าอยากเห็นว่าเขาทำอย่างไร และให้ผมลงไปดู ก็ได้ถ่ายรูปมาให้เจ้าของดู เป็นการโชว์ลามก และเล่นพนัน เมื่อเจ้าของเห็นรูปก็บอกว่าไม่ให้เช่าอีกแล้ว แต่ที่ไหนได้อีกอาทิตย์เดียวเจ้าของเรือได้ตกลงให้เขาเช่าทุกวัน ศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ เป็นเวลา 3 เดือน และจะให้เรือผมในวันที่เหลือซึ่งเป็นวันที่คนน้อย

ผมได้นำเรื่องการฟ้องร้องปรึกษาคุณอาซึ่งเป็นหัวหน้าผู้พิพากษา และท่านแนะนำว่าโอกาสชนะยากเพราะเป็นความแพร่ง ใช้เวลานาน และเราไม่มีเงิน จึงให้เลิกไป ผมจึงได้เลิกรายการทัวร์ดังกล่าว และหันมาพิจารณาเรื่องการขายตั๋วเครื่องบินอย่างเดิม แต่เนื่องจากตลอดเวลาที่เราทำเรื่องเรือ ทุกคนได้ทุ่มไปที่เรือทั้งหมดจึงทำให้ไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องตั๋วเครื่องบิน จึงทำให้ยอดขายลดลง เงินหมุนเวียนก็นำไปใช้เรื่องเรือทั้งหมด จึงทำให้ขาดเงินหมุนเวียน วันๆต้องวิ่งหาเงินมาใช้หนี้ และสิ้นเดือน ก็ต้องวิ่งหาเงินมาจ่ายเงินเดือนลูกน้อง ระหว่างที่มีปัญหา หุ้นส่วนที่ดีก็ให้กำลังใจและช่วยเหลือเต็มที่ แต่ก็มีหุ้นส่วนบางคนที่เอาเปรียบ และขอถอนหุ้นคืน ซึ่งผมก็คืนไปเต็มตามจำนวนหุ้นของเขา  ความจริงถ้าผมเข้าใจในการทำธุรกิจและรู้วิธีบริหารการเงิน ผมคงไม่ทำอย่างนั้น ผมควรจะเพิ่มทุนเพื่อใช้ในการบริหารบริษัท แต่ผมกลับไปหาคนมาเข้าหุ้นใหม่เพื่อนำเงินจากผู้ถือหุ้นใหม่ไปซื้อหุ้นของหุ้นส่วนเก่าที่ต้องการจะถอนหุ้น มีหุ้นส่วนหลายคนที่ทำเป็นอาสามาช่วยบริหารงาน รับเงินเดือนสูงๆแต่ไม่ทำอะไรเลย หลังจากนั้นก็ถอนหุ้นออกไป แต่ก็มีหุ้นส่วนใหม่ที่ดีเข้ามาช่วยผมทั้งด้านการเงิน และช่วยให้คำปรึกษาต่างๆ

ช่วงนั้นเป็นช่วงที่ผมได้เห็นนิสัยคนอย่างชัดเจน หุ้นส่วนที่ดีให้ความช่วยเหลือก็มีมากแต่ก็มีหลายคนที่เอาเปรียบ เห็นแก่ได้ เข้ามาเป็นหุ้นส่วนและกินเงินเดือน พอบริษัทมีปัญหาก็ขอถอนหุ้นออกไป แถมมีถึงสองคน ที่ผมช่วยเหลือมาตลอด หักหลังผม ไปยุให้ลูกค้าฟ้องร้องผมข้อหาฉ้อโกง ทั้งๆที่ผมไม่ได้เป็นอย่างนั้น ผมสู้คดีและแจ้งให้ผู้พิพากษารับทราบข้อเท็จจริง ในที่สุดผู้พิพากษาไกล่เกลี่ยให้ถอนฟ้องและให้ผมนำเงินที่ประกันตัวซึ่งมากกว่าจำนวนเงินที่เขาฟ้องผมใช้คืนเขาไป  สำหรับลูกน้องผมดีทุกคนต่างช่วยกันทำงานโดยไม่เห็นแก่ความเหน็ดเหนื่อย ช่วงหลังๆบริษัทติดขัดด้านการเงิน และมีพนักงานบางคนขอทำงานโดยไม่รับเงินเดือน  ในที่สุดผมเห็นว่าไปไม่ไหว จึงได้ตัดสินใจปิดบริษัท และผมต้องหาเงินเป็นจำนวนมากกว่าทุนจดทะเบียนบริษัท เพื่อนำไปใช้หนี้  เจ้าหนี้บางคนก็ยกหนี้ให้ มีอยู่บริษัทหนึ่งที่ให้ผมไปทำงานเป็นผู้จัดการเพื่อใช้หนี้  บทเรียนที่ได้ทำให้ผมไม่เคยคิดที่จะเป็นเจ้าของบริษัทอีกเลย เพราะรู้ว่าตัวเองและครอบครัวไม่ใช่พ่อค้า เราไม่มีเงินทองและทรัพย์สินมากพอที่จะทำธุรกิจ การทำธุรกิจต้องมีสายป่านที่ยาวพอ ผมพอใจที่จะเป็นผู้บริหารมากกว่าเป็นเจ้าของบริษัท

เสียดายเวลาและโอกาสในชั่วนั้น ผมได้พบคนดีๆที่ช่วยกันลงหุ้นเปิดบริษัทให้ผม ผมได้ลูกน้องดีๆที่ทำงานกับผมด้วยความซื่อสัตย์ ผมขาดประสบการณ์ในการบริหารธุรกิจ ไม่มีความรู้ในการบริหารจัดการด้านการเงิน ช่วงนั้นเป็นช่วงที่ผมได้พบทั้งส่วนที่ดีที่สุดในชีวิต และก็เป็นช่วงที่ได้พบกับความทุกข์ที่สุดในชีวิตเช่นกัน ถูกคนหักหลัง ถูกคนเอาเปรียบ ถูกฟ้องร้องขึ้นโรงขึ้นศาล จากผู้ที่รับเงินเดือน เป็นผู้ที่ต้องหาเงินจ่ายลูกน้อง เป็นประสบการณ์ที่ทำให้ผมเข้าใจหัวใจของเจ้าของธุรกิจ และความยากลำบากในการประกอบธุรกิจให้ประสบผลสำเร็จ ผู้ประกอบการธุรกิจบริการส่วนมากเป็นผู้ประกอบการ SMEs หรือ MSEs ไม่มีการทำแผนธุรกิจ มักจะทำธุรกิจตามกระแส ไม่มีความเป็นมืออาชีพ ขาดการวางแผนการเงินที่สอดคล้องกับการทำธุรกิจ จึงมีโอกาสประสบความสำเร็จน้อยมาก จึงขอฝากกรณีศึกษาไว้ให้ท่านที่กำลังคิดจะเป็นผู้ประกอบการรายใหม่ได้ไตรตรองให้รอบครอบและเตรียมความพร้อมโดยการทำแผนธุรกิจให้ครบถ้วนโดยเฉพาะแผนการเงิน

เรียนรู้เรื่อง เงิน กรณีศึกษาบริษัท Tru Tour

โอกาสมาถึงผมอีกครั้ง เมื่อสามารถชักชวนให้ Mr.Bob ชาวออสเตรียเลีย ลงทุนสร้างโปรแกรมท่องเที่ยวที่ไม่เหมือนใคร เพื่อบริการนักท่องเที่ยวต่างชาติและนักท่องเที่ยวไทย ผมนำเสนอโครงการ ที่ต้องใช้เงินลงทุน 5 แสนบาท Mr.Bob ตกลงแต่มีข้อแม้นว่าผมต้องลงเงิน 25% ผมสามารถหาเงินได้แค่ 1แสน บาท Mr.Bob จึงลงเงิน 2 แสน บาท และให้ผมเป็นผู้จัดการทั่วไป  

ผมเริ่มสำรวจแหล่งท่องเที่ยวที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯ และได้พบแหล่งท่องเที่ยวที่มีศักยภาพมาก เป็นเกาะในแม่น้ำเจ้าพระยา อยู่ในเขตจังหวัดนนทบุรี การเดินทางต้องใช้เรือเป็นพาหนะ ได้แก่เกาะเกร็ด ภายในเกาะเกร็ด เป็นที่อยู่อาศัยของชาวมอญ อาชีพปั้นดินเผา และทำสวน มีวัฒนธรรมและความเป็นอยู่ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ เมื่อได้แหล่งท่องเที่ยวแล้ว จึงกำหนดเส้นทางการท่องเที่ยว การเดินทางไปที่เกาะเกร็ด สามารถเดินทางได้ 2 ทาง คือทางเรือ จากศูนย์กลางของกรุงเทพ จากปากคลองตลาดวิ่งเลียบแม่น้ำเจ้าพระยาไปสิ้นสุดที่ท่าน้ำนนทบุรี และจ้างเหมาเรือท้องถิ่นไปที่เกาะเกร็ด หรือใช้ทางรถยนต์จากกรุงเทพเข้าไปที่ท่าน้ำปากเกร็ด และต่อเรือข้ามฝากไปขึ้นที่วัดปรมัย บนเกาะเกร็ด ภายในเกาะเกร็ดไม่มีถนนรถวิ่ง มีแต่ถนนด้านหน้าเกาะเป็นถนนเล็กๆ สำหรับคนเดิน จากวัดปรมัยไปถึงหมู่บ้าน

การสร้างโปรแกรมท่องเที่ยวของผมต้องคำนึงถึงความแตกต่างและความยากในการจัดการเพื่อไม่ให้ใครมาเลียนแบบและตัดราคาขายเหมือนกับโปรแกรมทัวร์อื่นๆ ได้คำนึงถึงประสบการจากบริษัทโปรโมชั่นที่ถูกเจ้าของเรือผิดสัญญาและทำให้ต้องล้มเลิกโครงการ ผมได้ติดต่อหาเจ้าของเรือที่จะมาใช้เป็นพาหนะในการเดินทาง และทำสัญญาผูกขาดเป็นหุ้นส่วนธุรกิจ เจ้าเรือต้องจัดเรือเฉพาะสำหรับใช้ในโครงการนี้เท่านั้น จะให้คนอื่นเช่าไม่ได้ เมื่อได้เรือตามที่ต้องการแล้ว ชักชวนชาวบ้านที่อยู่ติดแม่น้ำให้สร้างห้องอาหาร สำหรับนักท่องเที่ยวทาน Dinner และชมการแสดง หาผู้รับผิดชอบจัดหาการแสดง รวมเป็นหุ้นส่วนโครงการ 4 รายแบ่งแยกความรับผิดชอบออกเป็นส่วนต่างๆดังนี้

1.     บริษัท ทรูทัวร์ เป็นการลงทุนระหว่าง Mr.Bob และ ผมเงินลงทุน 3 แสน บาท เป็นเจ้าของโปรแกรมทัวร์ รับผิดชอบในการผลิตโปรแกรมทัวร์ จัดเตรียมเรื่องราวให้มัคคุเทศก์น้ำเสนอนักท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่อง จัดหาพนักงานบริการด้านการท่องเที่ยว บริหารและจัดการด้านการตลาด

2.     บริษัทเรือส่งเสริมบริการ ลงทุนตบแต่งเรือ 2 ลำ เพื่อนำมาใช้เป็นพาหนะสำหรับการเดินทางของนักท่องเที่ยว จากท่าเรือ Oriental Hotel ไปเกาะเกร็ดและกลับ มีการปรับเก้าอี้ให้เหมาะสม ระบบเสียง เพื่อให้มัคคุเทศก์สามารถอธิบายระหว่างการเดินทาง พนักงานเรือและค่าใช้จ่ายเรือ

3.     ชาวบ้านลงทุนสร้างห้องอาหารสำหรับทานอาหารและชมการแสดง บริเวณริมน้ำฝั่งตรงข้ามเกาะเกร็ด

4.     ผู้รับผิดชอบด้านการแสดง ลงทุนเครื่องแต่งตัวนักแสดง เครื่องดนตรี และนักแสดง

หุ้นส่วนทั้ง 4 ต่างลงทุนรับผิดชอบในส่วนที่ตัวเองเกี่ยวข้อง

            บริษัท ทรูทัวร์ ลงทุนค่าสำรวจเส้นทาง ค่าจัดทำเรื่องราวท่องเที่ยว การจัดโปรแกรม  รับนักศึกษาภาอังกฤษจากสถาบัน AUA  จำนวน 40 คน ทำการอบรมหลักสูตรมัคคุเทศก์ท่องเที่ยวเกาะเกร็ด และทำการคัดเลือกผู้ที่จะมาเป็นมัคคุเทศก์ เป็นเวลา 3 เดือนเต็ม จบการอบรมมีผู้ผ่านการอบรมแค่ 2 คน รับเข้าทำงานเป็นพนักงานประจำทั้ง 2 คน  ใช้เวลาในการเตรียมการตามขั้นตอนต่างๆประมาณ 5 เดือน จึงเริ่มเปิดตัวและทำการขายทัวร์ Thaimon Twilight เป็นประจำทุกวัน

            Thaimon Twilight เป็นทัวร์ท่องเที่ยวทางน้ำ ออกเดินทางจากท่าเรือ Oriental Hotel เวลา 15.00 น ใช้เรือด่วนตบแต่งพิเศษ เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับนักท่องเที่ยวและเน้นความสามารถในการชมวิวและสัมผัสบรรยากาศ รับนักท่องเที่ยวได้ 40 คน ล่องเรือขึ้นเหนือ สองข้างทาง ได้เห็นชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนที่อยู่ริมแม่น้ำ มัคุเทศก์ อธิบายถึงวัฒนธรรมและความเป็นอยู่ของคนไทย ประวัติของสถานที่สำคัญที่ผ่าน แวะชมวัดเฉลิมพระเกียรติ์ วัดที่สำคัญและคงรูปแบบเดิมสามารถย้อนรอยถึงประวัติศาสตร์สมัยรัชกาลที่ 3  และชมวัฒนธรรมความเป็นอยู่ของชุมชนรอบๆวัดเฉลิมพระเกียรติ์ หลังจากนั้นล่องเรือต่อไปเกาะเกร็ด อธิบายถึงชาวมอญที่อาศัยอยู่ที่เกาะเกร็ด นำชมรอบเกาะเกร็ดทางน้ำก่อนที่จะนำชมชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนเกาะเกร็ด การปั้นดินเผา ชมสวนทุเรียน และชมวัดปรมัย ก่อนดินทางไปที่บ้านชาวบ้านเพื่อทานอาหารค่ำและรับชมการแสดง ประมาณ 20.00 น หลังรับประทานอาหารและชมการแสดงศิลปะของชาวมอญ ล่องเรือกลับทางเดิม และถึงท่าเรือ oriental ประมาณ 21.00 น

            จุดคุ้มทุนในการออกทัวร์อยู่ที่ 8 คน เนื่องจากโปรแกรมของเราใหม่และยังไม่เป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยว จึงจำเป็นต้องขายผ่านตัวแทน เราจึงต้องให้ความสำคัญกับตัวแทนขายทัวร์เป็นอย่างมาก ต้องเชิญเขามาทัวร์ฟรี เขาจึงจะมีความแน่ใจขายทัวร์ชองเรา ต้องให้ค่าตอบแทนที่เหมาะสม และให้ความสะดวกในการขาย ต้องแข่งขันกับทัวร์อื่นๆ รับรองการออกทัวร์ ไม่ว่าจะมีลูกค้าแค่คนเดียว นอกจากค่าใช้จ่ายที่หมดไปแล้วกับการผลิตโปรแกรมและการใช้จ่ายด้านการตลาด เมื่อทำทัวร์แล้วยังต้องมีค่าใช้จ่ายคงตัวในแต่ละเที่ยว ถ้าได้คนไม่ครบจำนวน 8 คน ต่อเที่ยว เราก็จะต้องขาดทุน ถือว่าเป็นต้นทุนที่ต้องเผื่อไว้ โปรดแกรมทัวร์นี้เป็นที่นิยมมากได้รับการชมเชยจากนักท่องเที่ยวทุกคน ไม่มีข้อติ สื่อมวลชนก็ชมเชยหลังจากได้ไปสัมผัส บริษัทที่ให้การสนับสนุนและส่งลูกค้าให้เราตั้งแต่แรกได้แก่ บริษัท Tour East หนึ่งในบริษัท Inbound Tour Operator ที่มีมาตรฐานที่สุด หลังจากนั้นมีบริษัทชั้นนำทยอยส่งลูกค้าให้เรา และบริษัทจากต่างประเทศกำลังพิจารณานำทัวร์ของเราขายล่วงหน้าจากต่างประเทศ โปรแกรม ROH ของสายการบินไทย กำลังพิจารณานำทัวร์ของเราใส่ในโปรแกรมทัวร์ขายให้กับต่างประเทศโดยตรง

            เงินทุน 3 แสนบาทหมด ต้องมีการเพิ่มทุน ผมแจ้งว่าผมไม่สามารถหาเงินทุนมาลงได้อีกแล้ว ส่วน Mr.Bob ยินดีลงทุนเพิ่มอีก 2 แสนบาท เพื่อให้ครบ 5 แสนตามที่ผมได้แจ้งไว้ตั้งแต่แรก แต่มีข้อแม้นว่า จะต้องยกเลิกการออกทัวร์ทุกวัน และกำหนดออก 3 วันต่ออาทิตย์ และ จะออกทัวร์ก็ต่อเมื่อมีผู้จองทัวร์อย่างต่ำ 8 คน ซึ่งเป็นไปไม่ได้ ขณะนั้นทัวร์ของเราติดตลาดแล้ว เขากำลังดูว่าเราจะไปได้แค่ไหน เพราะถ้าเขาใส่โปรแกรมเราในโปรแกรมของเขาและขายล่วงหน้า เมื่อเขาขายทัวร์มาและเรายกเลิก เขาจะเสียหายถูกฟ้อง สำหรับนักท่องเที่ยวที่มาซื้อทัวร์ของเราที่กรุงเทพ ก็เช่นเดียวกัน เขามีเวลาจำกัด และมีทัวร์ให้เลือกหลายรายการ คนขายทัวร์จะเลือกขายทัวร์ที่เขาแน่ใจว่าจะมีการออกทัวร์แน่ๆ ผมจึงขอให้บริษัทเรือช่วยผม โดยขอให้เขาเป็นนายทุนต่อ แต่บริษัทเรือก็ไม่ยอม ผมจึงพยายามหานายทุนใหม่เพราะแน่ใจว่าหาได้ไม่ยากเพราะทัวร์ดีและติดตลาดแล้ว จึงขอร้องให้บริษัทเรือ บ้านทานอาหาร และ ผู้ดูแลเรื่องการแสดง เลิกสัญญากับทรูทัวร์ และผมจะหานายทุนใหม่มาดำเนินการต่อ Mr.Bob รู้เรื่องจึงเปลี่ยนสัญญาใหม่และให้ผลตอบแทนกับ หุ้นส่วนทั้งสาม มากกว่าที่ตกลงไว้ตั้งแต่แรก

ผมได้บทเรียนอีกครั้ง ญาติเขยของผมที่เป็นผู้จัดการแสดง เจ้าของเรือที่ทำงานร่วมกับผมมาตั้งแต่ต้น รวมถึงเจ้าของบ้าน ที่ผมเป็นผู้ชักชวนและอยู่กับเขาตลอด ได้ทิ้งผมและเลือกฝ่ายที่มีเงินมากกว่า ผมเสียทั้งเงินที่ลงทุน ตลอดจนเวลาและความยากลำบากในการจัดการทั้งหมดเมื่อถึงจุดที่ผมจะได้รับความสำเร็จ กลับถูกทอดทิ้ง ความจริงผมเป็นหุ้นส่วนของทูรทัวร์ และเป็นผู้ดำเนินการทั้งหมด เมื่อผมถูกตัดออกจากโครงการและพวกเขาทำต่อผมควรจะได้ค่าตอบแทนหรือได้เงินที่ผมลงทุนไปคืน ขณะนั้นผมลืมคิดถึงส่วนนี้  ปล่อยให้หุ้นส่วนเอาเปรียบ อย่างไรก็ตามคนดีย่อมไม่พบจุดจบ ลูกค้าที่เคยซื้อตั๋วเครื่องบินผมอีกคนหนึ่งได้ชวนผมทำงานกับเขาในตำแหน่ง ผู้จัดการฝ่ายขาย โรงแรมที่กำลังจะเปิดใหม่ ที่พัทยา ทำให้ผมมีโอกาสเข้าทำงานในโรงแรมชั้นแนวหน้าของพัทยา ได้เรียนรู้การบริหารจัดการโรงแรม ได้พบกับเจ้านามที่เก่งและดีกับผม ทำให้ผมได้เรียนรู้และมีโอกาสได้ทำงานกับองค์กรใหญ่ๆอีกครั้งหลังจากที่ออกจาก Tour Royale

สำหรับทัวร์ Thai - Mon Twilight  หลังจากที่ปล้นไปจากผม ธุรกิจดำเนินไปได้ไม่นาน ก็ต้องเลิกกิจการ ผมไม่ได้ใส่ใจว่าเกิดอะไรขึ้น

ม.ล.ชาญโชติ ชมพูนุท

14 พฤศจิกายน 2553

บทเรียนของธุรกิจท่องเที่ยวและการโรงแรม

ในฐานะที่ผมทำงานอยู่ในภาคธุรกิจท่องเที่ยวและโรงแรมมานานกว่า ๔๐ ปี จึงได้รับความไว้วางใจจากท่าน ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์  ให้เขียนบทความพิเศษ ในหัวข้อ “บทเรียนของธุรกิจท่องเที่ยวและโรงแรม” เพื่อเล่าประสบการณ์สะท้อนแง่คิดทางการบริหารจัดการ การพัฒนาธุรกิจ ปัญหาอุปสรรคที่พบมา เพื่อใช้เป็นกรณีศึกษาสำหรับผู้ประกอบการ SMEs ที่อยู่ในธุรกิจท่องเที่ยวและโรงแรมอยู่แล้ว หรือผู้ที่คิดหรือกำลังจะเข้าสู่ธุรกิจท่องเที่ยวและโรงแรม

ก่อนที่ผมจะเล่าประสบการณ์การทำงานของผมตั้งแต่เริ่มเข้าทำงานครั้งแรกในปี ๒๕๑๑ จนสิ้นสุดการทำงานภาคธุรกิจในเดือนเมษายน ๒๕๕๓ ผมขอให้ข้อมูลในภาคธุรกิจท่องเที่ยวโดยย่อเพื่อความเข้าใจในเนื้อหาที่ผมจะกล่าวถึงในโอกาสต่อไป

ธุรกิจบริการการท่องเที่ยว

ธุรกิจบริการการท่องเที่ยว เป็นเครือข่ายธุรกิจที่ให้บริการกับนักท่องเที่ยว  รายได้มาจากการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยว ทำให้เกิดการสร้างงานและรายได้ในภาคส่วนต่างๆที่เกี่ยวข้องทั้งหมด เครือข่ายธุรกิจการให้บริการท่องเที่ยว เป็นธุรกิจที่มีความสำคัญ เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจของประชาชนโดยรวม ประกอบด้วยธุรกิจหลักสามส่วนได้แก่

๑.    ธุรกิจบริการที่พัก มีด้วยกันหลายรูปแบบแตกต่างกันไปตามแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลาย ได้แก่ โรงแรม คอนโดเทล เกสท์เฮาส์ บังกะโล บ้านพักต่างอากาศ บ้านพักเชิงนิเวศ พื้นที่ให้เช่าสำหรับกางเต็นท์ จากข้อมูลของศูนย์สารสนเทศ สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ระบุว่าในปี ๒๕๔๘ มีจำนวนผู้ประกอบการทั้งหมด ๑๗,๘๕๓ รายเป็นผู้ประกอบการ เอส เอ็ม อี จำนวน ๑๗,๖๕๐ ราย คิดเป็นร้อยละ ๙๙ ของผู้ประกอบการทั้งหมด มีการจ้างแรงงานทั้งหมดจำนวน ๒๓๒,๙๘๘ คน เป็นการจ้างของผู้ประกอบการ เอส เอ็ม อี จำนวน ๑๕๖,๖๒๖ คน คิดเป็นร้อยละ ๖๗.๒๒ ของแรงงานทั้งหมดในธุรกิจ

๒.   ธุรกิจบริการอาหารและเครื่องดื่ม มีด้วยกันหลากหลายรูปแบบ เช่น ภัตตาคาร บริการจัดเลี้ยง ร้านอาหารทั่วไปหรือร้านอาหารริมทาง ร้านอาหารรถเข็นหรือเรือ หาบเร่ ตลาดน้ำ ร้านกาแฟ ร้านสะดวกซื้อ  เพิงขายผลไม้และเครื่องดื่มริมทาง  จากข้อมูลของศูนย์สารสนเทศ สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ระบุว่าในปี ๒๕๔๘ มีจำนวนผู้ประกอบการทั้งหมด ๑๓๙,๑๓๐ รายเป็นผู้ประกอบการ เอส เอ็ม อี จำนวน ๑๓๙,๑๑๘ ราย คิดเป็นร้อยละ ๙๙ ของผู้ประกอบการทั้งหมด   มีการจ้างงานทั้งหมด ๔๐๓,๘๖๐คน เป็นการจ้างของผู้ประกอบการ เอส เอ็ม อี จำนวน ๓๘๑,๙๘๑ คน คิดเป็นร้อยละ ๙๔.๕๘ ของการจ้างงานทั้งหมดในธุรกิจ

๓.   ธุรกิจบริการนำเที่ยวและมัคคุเทศก์ เป็นการให้บริการเกี่ยวกับการนำนักท่องเที่ยวไปยังแหล่งท่องเที่ยวหรือบริการอื่นๆ ที่เกี่ยวเนื่องกัน เช่นการให้บริการสำรองห้องพักและจัดหาพาหนะที่ใช้เดินทาง การจัดโปรแกรมท่องเที่ยว  เป็นต้น จากข้อมูลของศูนย์สารสนเทศ สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ระบุว่าในปี ๒๕๔๘ มีจำนวนผู้ประกอบการทั้งหมด ๕,๖๑๖ รายเป็นผู้ประกอบการ เอส เอ็ม อี จำนวน ๕,๖๐๙ ราย มากกว่าร้อยละ ๙๙ ของผู้ประกอบการทั้งหมด   มีการจ้างงานทั้งหมด ๑๔,๒๐๙ คน

ธุรกิจท่องเที่ยวเป็นสาขาหนึ่งในธุรกิจภาคการค้าบริการ วัตถุดิบมาจากสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และจากการจัดการของมนุษย์ ขบวนการในการให้บริการของธุรกิจท่องเที่ยวเกี่ยวเนื่องกับเศรษฐกิจในทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาคเกษตร ภาคอุตสาหกรรม และภาคการค้า(สินค้า) ตลอดจนภาคการค้าบริการในสาขาอื่นๆ เช่น การเงิน การขนส่งคมนาคม เป็นต้น

วัตถุดิบที่สำคัญของธุรกิจการบริการการท่องเที่ยวประกอบด้วย

๑.    สถานที่ท่องเที่ยว ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และเกิดจากการจัดการของมนุษย์

๒.   การคมนาคม ได้แก่การขนย้ายนักท่องเที่ยวเข้าไปและออกจากสถานที่ท่องเที่ยว ประกอบด้วยพาหนะ ได้แก่ รถ รถไฟ เรือ เครื่องบิน และเส้นทางการเดินทาง ถนน รางแม่น้ำ ทะเล อากาศ

๓.   ที่พักแรม อาหารเครื่องดื่ม และบริการอื่นๆที่ให้กับนักท่องเที่ยว

๔.   เรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม อารยะธรรม ความเป็นอยู่ของประชาชนในแต่ละชุมชน

๕.   มนุษย์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งการบริหารจัดการและการให้บริการรวมทั้งเป็นผู้รับบริการ

เครือข่ายที่เกี่ยวของกับธุรกิจการให้บริการการท่องเที่ยว ประกอบด้วย

๑.    ขนส่ง รถบัส รถไฟ สายการบิน รถเช่า เรือโดยสาร เรือเฟอร์รี่ เรือสำราญ

๒.   เทคโนโลยี่สารสนเทศ การจองที่พัก การเดินทางท่องเที่ยว การซื้อตั๋วเครื่องบิน การโฆษณา การประชาสัมพันธ์

๓.   การก่อสร้าง ปรับปรุง ซ่อมแซม

๔.   การเงิน การแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ

๕.   ธุรกิจเกี่ยวกับสินค้า ของที่ระลึก ผลิตภัณฑ์เกษตรและอาหาร เสื้อผ้า เป็นต้น

๖.    สถาบันการศึกษา

จากข้อมูลการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยและธนาคารแห่งประเทศไทย ณ.วันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๔๘ รายได้จากธุรกิจท่องเที่ยวของไทยปี ๒๕๔๗ จำนวน ๗๐๑.๕๘ พันล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ ๑๑ ของ GDP ( ๖,๓๗๗.๓๐ พันล้านบาท) เป็นของนักท่องเที่ยวต่างชาติ ๓๘๔.๓๖ พันล้านบาท จำนวนนักท่องเที่ยว ๑๑.๖๕ ล้านคน  และนักท่องเที่ยวคนไทย ๓๑๗.๒๒ พันล้านบาท จำนวนนักท่องเที่ยว ๗๔.๘๐ ล้านคน

สัดส่วนรายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติจะมากกว่านักท่องเที่ยวไทย เนื่องจากนักท่องเที่ยวต่างชาติจะมีระยะเวลาการพักแรมเฉลี่ยและค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนต่อวันสูงกว่านักท่องเที่ยวไทย ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนต่อวันของนักท่องเที่ยวต่างชาติ ในปี ๒๕๔๗ เป็นจำนวน ๔,๐๕๗.๘๕ บาท แบ่งเป็น

๑.    ค่าซื้อสินค้าและของที่ระลึก ๑,๑๓๙.๒๐ บาท (ร้อยละ ๒๘.๓๒)

๒.   ค่าที่พัก ๑,๐๖๗.๕๙ บาท (ร้อยละ ๒๖.๓๑)

๓.   ค่าอาหารและเครื่องดื่ม ๖๘๓.๒๑ บาท (ร้อยละ ๑๖.๘๔)

๔.   ค่าใช้จ่ายเพื่อความบันเทิง ๕๐๓.๓๑ บาท (ร้อยละ ๑๒.๔๐)

๕.   ค่าพาหนะเดินทางในประเทศ ๓๑๕.๒๕ บาท (ร้อยละ ๗.๗๗)

๖.    ค่าบริการท่องเที่ยว ๒๒๐.๖๐ บาท (ร้อยละ ๕.๔๔)

๗.   ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด ๑๑๘.๖๙ บาท (ร้อยละ ๒.๙๒)

จากรายละเอียดการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยวดังกล่าว เห็นได้ว่าการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยวได้ก่อให้เกิดความเชื่อมโยงกับธุรกิจในภาคบริการและภาคการผลิตอื่นๆ ทั้งในลักษณะการเชื่อมโยงไปข้างหน้าและการเชื่อมโยงไปข้างหลัง ธุรกิจท่องเที่ยวจะเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมการผลิตมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ ๒๗ รองลงมาคือ บริการธุรกิจและสังคม คิดเป็นร้อยละ ๑๗ ร้านอาหารร้อยละ ๑๖ โรงแรมและที่พักร้อยละ ๑๔ การขนส่งร้อยละ ๑๒ และอื่นๆร้อยละ ๑๔

จากการศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาขีดความสามารถในการแข่งขันของไทยโดยสำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติและวิทยานิพนธ์เศรษฐศาสตร์ มหาบัณฑิต คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เรื่อง ผลกระทบจากการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยวต่อรายได้และค่าจ้างของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรณีศึกษาโดยใช้แบบจำลองปัจจัยการผลิต – ผลผลิตภาค โดย ภาคภูมิ สินนุธก พบว่ารายได้จากการท่องเที่ยวมีผลกระทบต่อเนื่องต่อระบบเศรษฐกิจ ที่เรียกว่า ผลกระทบตัวคูณ ถึง ๑.๙๘ เท่า แสดงว่าทุก ๑ บาทที่นักท่องเที่ยวใช้จ่าย จะกระตุ้นให้เศรษฐกิจเติบโตเป็นลูกโซ่ประมาณ ๑.๙๘ บาท

ธุรกิจท่องเที่ยวของไทยมีการเติบโตทั้งจำนวนนักท่องเที่ยวและรายได้อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี ๒๕๔๐ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยจะมุ้งเน้นการขยายตัวของจำนวนนักท่องเที่ยวเป็นหลักมากกว่าเม็ดเงินรายได้ สำหรับแผนการตลาดท่องเที่ยวปี ๒๕๕๐ ยังคงมุ่งเน้นที่การขยายตัวแต่จะมุ่งเน้นที่การสร้างรายได้เป็นสำคัญ

กรณีศึกษาบริษัททัวร์รอแยล

บริษัททัวร์รอแยล Tour Royale Co.,Ltd เป็นบริษัทขนาดกลาง เจ้าของเป็นผู้ที่อยู่ในตระกูลดี มีการศึกษาสูง สามีเป็นนายพลตำรวจ เริ่มจากการจัดนำเที่ยวในประเทศให้กับคนไทยที่เป็นลูกค้าประจำ ในวันเสาร์ และอาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ควบคู่ไปกับการจัดนำเที่ยวในเขตกรุงเทพให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติเป็นประจำทุกวัน มีผู้จัดการบริหารงาน ๒ คน

หลังจากลูกชายคนโตจบการศึกษาจากต่างประเทศ ได้เข้ามาร่วมบริหารบริษัท เปิด แผนกตัวแทนขายตั๋วเครื่องบิน และขยายการให้บริการนักท่องเที่ยวต่างชาติ จากการขายตรงกับนักท่องเที่ยวต่างชาติที่อยู่ในประเทศไทย( B to C)  เป็นการทำธุรกิจInbound Tour Operator แทน ( B to B) เป็นยุดที่มีการลงทุนสูงมาก มีการดึงผู้บริหารจากสายการบิน และโรงแรม เข้ามาเป็นผู้บริหารระดับสูงมากขึ้น เริ่มทำตลาดต่างประเทศ ลงทุนนำรถท่องเที่ยวระดับหรู  ปิกาโซ่ เข้ามาใช้งานวิ่งทำทัวร์ประจำระหว่างประเทศไทย และสิงค์โปร์ ผู้จัดการที่เริ่มก่อตั้งบริษัทได้ออกไปเปิดธุรกิจของตัวเอง หนึ่งในผู้จัดการได้แก่ คุณเถกิง เจ้าของเถกิงทัวร์ ยุคนี้เป็นยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงขนาดใหญ่ ลูกค้าคนไทยเดิมหายไปเพราะติดตามไปใช้บริการของผู้จัดการที่ออกไป มีการเปลี่ยนเป้าหมายลูกค้าเน้นการทำธุรกิจกับต่างชาติมากขึ้น เข้าใจว่าจากการเติบโตอย่างก้าวกระโดด มีแต่ผู้บริหารระดับสูงที่กินเงินเดือนสูงๆ แต่ขาดผู้บริหารระดับกลาง เปรียบเหมือนกับการสร้างตึกหลายๆชั้น แต่ไม่มีบันไดเชื่อมระหว่างชั้น จึงทำให้บริษัทไม่ประสบผลสำเร็จ ทำให้บริษัทเงินทุนส่งคนเข้ามาช่วยบริหาร และเปลี่ยนจากการเน้นเรื่อง บริษัทท่องเที่ยว เป็น wholesale ขายตั๋วเครื่องบิน และ Air Cargo  อย่างไรก็ตามบริษัทเงินทุนเองก็เกิดปัญหาภายใน จึงทำให้บริษัททัวร์รอแยลไปไม่ถึงดวงดาว ในที่สุดบริษัททัวร์รอแยลได้ถูกซื้อกิจการโดยแยกเป็นสองส่วน ส่วนของ Air Cargo เป็นของคุณสมชาย ชาติอัปสร เป็นผู้บริหารสายของทีมเจ้าของเดิม ใช้ชื่อบริษัทใหม่ว่า บริษัททัวร์รอแยล แอร์ คาร์ โก้ Tour Royal Air Cargo Co,.Ltd  ปัจจุบันถือว่าเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ด้าน Logistics ของประเทศไทย (ดูรายละเอียดได้ในเวปไชด์  www.trac.co.th)  และส่วนของบริษัทท่องเที่ยวเป็นของคุณบุญส่ง ผู้บริหารจากสายบริษัทเงินทุน ไม่ทราบสถานะปัจจุบัน

สำหรับกรณีศึกษาบริษัททัวร์รอแยล ผมขอแยกเป็นประเด็นต่างๆดังนี้

ส่วนของเจ้าของ แยกเป็น ๓ ช่วง

            ช่วงแรก เป็นช่วงของผู้ก่อตั้ง เจ้าของมาจากตระกูลดี มีเงิน ภรรยาเป็นลูกสาวห้างขายทอง ส่วนสามีเป็นนายพลตำรวจ และเป็นผู้บริหารของสมาคม รยสท ถือว่ามีความพร้อมในการเปิดบริษัทท่องเที่ยวอย่างมาก เจ้าของเป็นคนดีมากทั้งสามีและภรรยา บริหารธุรกิจและบริหารคนได้ดีเยี่ยม

            ช่วงที่สอง เป็นช่วงที่มีบริษัททางด้านสถาบันการเงินเข้ามาเกี่ยวข้อง ได้แก่กลุ่มของ คุณบุญชู โรจนเสถียร ได้มอบหมายให้ คุณพอล สิทธิอำนวย และคุณสุธีร์ นพคุณเป็นผู้เข้ามาช่วยบริหารร่วมกับ เจ้าของเดิม ถือว่ายิ่งทำให้บริษัทเข้มแข็ง มีความเป็นมืออาชีพ ได้รับการยอมรับในระดับสากล และมีเงินทุนสูง

            ช่วงที่สามเป็นช่วงที่บริษัทเงินทุนมีปัญหาภายใน และในที่สุดทำให้เกิดการแบ่งขายกิจการ ให้กับผู้บริหารที่อยู่ในสายของเจ้าของเดิม และอยู่ในสายของบริษัทเงินทุน ปรากฏว่าสายผู้บริหารของเจ้าของเดิม ได้แก่คุณสมชาย ชาติอัปสร สามารถบริหารจัดการบริษัทได้อย่างดีเยี่ยม ในส่วนของ Air Cargo และพัฒนาไปเป็น Logistics แต่ส่วนของผู้บริหารสายสถาบันการเงิน ไม่สามารถบริหารงานให้เติบโตต่อไปได้

ส่วนของการจัดการและผู้บริหาร แยกออกเป็น ๓ ช่วง เช่นกัน

ช่วงแรก เป็นการบริหารจัดการแบบครอบครัว แยกออกเป็น ๒ ส่วน

๑.    บริการนำเที่ยวคนไทยเที่ยวในประเทศไทย และ ต่างประเทศ มีคุณเถกิง สวัสดิพันธ์ (เจ้าของ เถกิงทัวร์ ) เป็นผู้จัดการ บริหารงานได้อย่างดีเยี่ยม ลูกค้าพอใจการบริการเป็นอย่างมาก คุณเถกิง เป็นครูมาก่อน อบรมและสอนลูกน้องให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ พนักงานทุกคนทำงานด้วยความสนุก ทำงานเป็นทีม ไม่เคยมีวันหยุด จันทร์- ศุกร์ ทำหน้าที่ขายและรับจองทัวร์ วันเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ พนักงานทุกคนต่างช่วยกันออกทัวร์ แต่ละอาทิตย์ จะมีนักท่องเที่ยวอย่างน้อย ๑๐ บัส เส้นทางละ ๒-๓ บัส ธุรกิจในส่วนนี้ไปได้ดีมาก ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นลูกค้าประจำ เที่ยวในประเทศก่อนหลังจากนั้นก็จะไปเที่ยวต่างประเทศ

๒.   ให้บริการนำเที่ยวสั้นๆในกรุงเทพ หรือภาษาอังกฤษเรียกว่า  Sightseeing Tour เป็นทัวร์ประมาณ ๓ ชั่วโมง และทัวร์เต็มวัน ทางบริษัทได้เช่าพื้นที่ใช้เป็นเคานเตอร์ขายทัวร์ ที่โรงแรม Peninsula ถนนสุริวงศ์ และ โรงแรม Florida พญาไท เพื่อขายบริการนำเที่ยวกับนักท่องเที่ยวที่พักอยู่ในโรงแรมทั้งสอง มีคุณประทีป เป็นผู้จัดการ โดยมีศูนย์กลางอยู่ที่โรงแรม Peninsula มีมัคคุเทศก์ประจำหลายคน พนักงานนั่งเคานต์เตอร์ พนักงานขับรถ (ผมเริ่มทำงานในส่วนของพนักงานนั่งเคานเตอร์ ขายทัวร์ ควบคู่ไปกับการเรียนธุรกิจการบิน เช่นเดียวกับคุณมนตรี เจ้าของบริษัท Arlymear Travel หนึ่งในบริษัทร่วมทุนกับต่างชาติยักษ์ใหญ่ด้าน Inbound Tour Operator  จากประเทศแถบ ยุโรป ที่ทำงานเป็นไกด์ควบคู่ไปกับการเรียนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์) เราอยู่กันอย่างครอบครัว สนุกสนานกับการทำงาน ทุกคนทำงานเป็นทีม และไม่มีวันหยุด ธุรกิจในส่วนนี้ดีพอใช้ได้

ผู้จัดการทั้งสองท่านขึ้นตรงกับกรรมการผู้จัดการได้แก่เจ้าของ ถึงแม้นการบริหารจัดการของทั้งสองส่วนแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง แต่ผู้จัดการทั้งสองก็บริหารจัดการในส่วนของแต่ละท่านได้อย่างดีเยี่ยม ธุรกิจดีแบบพอเพียง

ช่วงที่สอง เป็นช่วงการขยายบริษัท เปลี่ยนจากการทำกิจภายในประเทศ เป็นการทำธุรกิจแบบสากล เน้นการทำธุรกิจกับต่างประเทศมากกว่าการทำธุรกิจในประเทศ มีการลงทุนสูงทั้งด้านการตลาดและการจัดการ เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของธุรกิจ บริการนักท่องเที่ยวในประเทศเป็นหลัก  เน้นคุณภาพมากกว่าปริมาณ เป็น การทำธุรกิจแบบเน้นปริมาณ สร้างความยิ่งใหญ่ ถือว่าเป็นยักษ์ใหญ่ของธุรกิจท่องเที่ยวที่มีบริการครบวงจร แยกธุรกิจหลักออกเป็น ๒ ส่วน

            ๑.ตัวแทนขายตั๋วเครื่องบิน  ผมเป็นผู้ดำเนินการเปิดแผนกนี้ โดยได้รับการปรึกษาและคอยช่วยเหลือจาก คุณวีรพงษ์ โพธิภักดิ์ ผู้จัดการของสายการบิน Alitalia  ต่อมาคุณวีรพงษ์ได้ลาออกจากสายการบินและเข้ามาบริหารงานให้กับทัวร์รอแยล หลังจากนั้นไม่นาน ได้ดึงตัวคุณสมชาย ชาติอัปสร ผู้จัดการฝ่ายขาย Air Cargo ของสายการบิน แอร์สยาม มาเป็นผู้จัดการด้านตัวแทนสายการบิน ทั้งการขายตั๋วผู้โดยสาร และได้เปิดแผนก Air Cargo คุณสมชาย ได้ดึงตัวเพื่อนๆจากสายการบินอีกหลายคนเข้ามาสร้างทีมขายเปลี่ยนจากการขายปลีกมาเป็นขายส่ง เน้นจำนวนยอดขายให้กับหลายๆสายการบิน เป็นอันดับหนึ่งของแต่ละสายการบิน เพื่อหวังได้รับ Incentive จากสายการบิน ให้อำนาจกับทีมขายมาก  ฝ่ายบัญชีและการเงินตามไม่ทัน มีการเอาเปรียบบริษัท และผมไม่สามารถทำอะไรได้  ผมจึงตัดสินใจลาออกและไปช่วยคุณเถกิง อดีตเจ้านายเก่าที่ไปเปิดบริษัทเถกิงทัวร์   อย่างไรก็ตามผมถูกดึงตัวกลับมาที่ทัวร์รอแยล หลังจากไปอยู่กับคุณเถกิงได้ปีกว่าๆ ( มาทราบภายหลังว่าเขาเรียกผมมาเก็บเข้ากรุ เนื่องจาก คุณเถกิงดึงลูกค้าทัวร์เก่าๆไปจากบริษัททัวร์รอแยล และเมื่อผมไปอยู่เถกิงทัวร์ทำให้ลูกค้าด้านตั๋วเครื่องบินของผมติดตามไปใช้บริการที่เถกิงทัวร์  เป็นวิธีการชะลอการเติบโตของเถกิงทัวร์)  ในที่สุดผมก็ได้ลาออกจากทัวร์รอแยลอีกครั้งในชั่วที่๒ นี้  ความเสียหายสูงสุดของบริษัททัวร์รอแยล คือการรับเหมาซื้อขาดตั๋วเครื่องบินของสายการบินแอร์สยามมาปล่อยขาย และสายการบินแอร์สยามถูกปิดกิจการ ทำให้ตั๋วที่ซื้อมานำไปขายต่อไม่ได้

            ๒.ส่วนของการท่องเที่ยว ลูกชายเจ้าของเป็นผู้บริหารทั้งหมด ทุ่มเรื่องการตลาดและการจัดการ ดึงผู้บริหารด้านการตลาดของโรงแรมใหญ่ๆ และผู้บริหารการตลาดจากสายการบินไทย เข้ามาทำตลาดต่างประเทศ ทุ่มเงินด้านการตลาดสูงมาก จ้างฝ่าย PR ระดับนำของประเทศ ค่าตัวผู้บริหารแต่ละคนมีเงินเดือนสูงมาก แต่ก็ได้นักท่องเที่ยวเข้ามามากเช่นกัน ทั้งเข้ามาและออกไป เป็นกลุ่มใหญ่ๆหรือเช่าเหมาลำ งานเข้ามามาก ผู้จัดการฝ่ายปฏิบัติการมาจากสายการบิน ไม่มีความชำนาญและเข้าใจการบริหารจัดการการให้บริการด้านการท่องเที่ยว การบริหารจัดการมีปัญหา เกิดการรั่วไหลสูง ลูกชายเจ้าของผู้บริหารสูงสุดในส่วนนี้เป็นคนมีวิสัยทัศน์กว้างมาก ใจใหญ่ใช้เงินเก่ง ใจดีและรักลูกน้องมาก แต่ได้ผู้บริหารระดับรองไม่เก่งดีแต่พูดและเอาประโยชน์ใส่ตัว

            ยุดนี้เป็นยุคที่สร้างความร่ำรวยให้กับผู้บริหาร และพวกซับเอเยนของบริษัททัวร์รอแยล

ช่วง ๓ เป็นช่วงที่กลุ่มของคุณพอลและคุณสุธีร์แยกกัน และมีผลกระทบมาถึงทัวร์รอแยล จนในที่สุดเจ้าของเดิม ต้องทิ้งบริษัท มีการแบ่งขาย ให้กับผู้บริหารทัวร์รอแยลในขณะนั้น ส่วนตัวแทนสายการบิน คุณสมชาย รับมา และเปลี่ยนชื่อมาเป็น Tour Royale Air Cargo และคุณบุญส่ง ผู้บริหารของฝ่ายสถาบันการเงิน รับ ทัวร์รอแยล ด้านการท่องเที่ยวไว้ จึงถือว่าทัวร์รอแยลของเดิมสิ้นสุดลง